woensdag 18 juni 2025  lezing
Locatie: Oranjekerk, Tweede van der Helststraat naast 1a, 1073AE Amsterdam (hoek Van Ostadestraat), 20.00 tot 22.00 uur (kaart zie Over ACHV)

Cultuuratlas van Amsterdam Oud-Zuid, door: Michel Didier, cultuurhistoricus
Met de verhuizing van George Breitner en Isaac Israëls van Den Haag naar Amsterdam in 1886 wordt Amsterdam weer de culturele hoofdstad en een internationale vrijplaats. Opvallend veel cultuurhelden wonen sindsdien in de roemruchte wijk Oud-Zuid, waar zich niet toevallig ook het Concertgebouw en Stedelijk Museum bevinden. Onder al die schilders, schrijvers, componisten, regisseurs, architecten, fotografen en musici van de afgelopen 150 jaar bevinden zeer veel vrouwen, veelal uit de joodse en katholieke middenklassen. Gaandeweg vestigen zich ook steeds meer kunstenaars die gevlucht zijn voor oorlog en antisemitisme in een wijk die gebouwd is voor welgestelde burgers, maar al snel betaalbaar wordt voor armlastigen. Zoals dichters. Wat doen schilders en dichters in zo’n chique wijk? Waar is de Amsterdamse School ontstaan? Bij wie duikt Annie M.G. onder als de fans haar te veel worden? Waar spelen zich de dramatische ménages à trois af tussen Matthijs Vermeulen en Fons Diepenbrock en tussen Frieda Belinfante en Dorry Kahn? Michel Didier (1960) kent Oud-Zuid als geen ander. Hij schreef o.a. de Cultuuratlas van Amsterdam Oud-Zuid (te koop na de lezing). Inloop vanaf 19.30 uur, aanmelden niet nodig.

ACHV-leden gratis; swp-Leden € 2,50; Gasten € 5,00

dinsdag 24 juni 2025  lezing
Locatie: Oranjekerk, Tweede van der Helststraat naast 1a, 1073AE Amsterdam (hoek Van Ostadestraat), 14.00 tot 16.00 uur (kaart zie Over ACHV)

J.J. Viottastraat 13, Norbert Elias en zijn Amsterdamse kring, door: Ad van Iterson, schrijver
Weinig denkers hebben zo’n grote invloed gehad op het denken over de samenleving als Norbert Elias. De laatste jaren van zijn leven bracht hij in Amsterdam door, in de Viotestraat. Elias is van grote invloed geweest op Nederlandse sociologen als Joop Goudsblom en Abram de Swaan. Elias overleed in 1990.Wat is vandaag de dag, vijfendertig jaar na zijn dood, de intellectuele betekenis van de grondlegger van de civilisatietheorie? Snot, speeksel, toiletgewoontes en tafelmanieren, ze vormden het onderzoeksterrein van Norbert Elias. Door in te zoomen op hoe alledaagse, banale rituelen en omgangsvormen door de eeuwen steeds strikter werden, wierp Elias een nieuwe blik op de eeuwenlange ontwikkeling van de beschaving, vooral in Europa. Hij zag daarin een nauwe samenhang tussen processen van statenvorming en veranderingen in menselijke beleving en gedrag. We bespreken welke zeggingskracht Elias’ werk vandaag de dag heeft. Kan het denken van Elias helpen om populistische tendensen in de westerse wereld te duiden? En hoe problematisch is zijn eurocentrische blik op de beschaving? Zijn we echt gevoeliger geworden voor geweld, zoals Elias betoogde, of is geweld juist inherent onderdeel van de westerse moderniteit? Inloop vanaf 13.30 uur, aanmelden niet nodig.

ACHV-leden gratis; swp-Leden € 2,50; Gasten € 5,00

donderdag 26 juni 2025  excursie
Locatie: Zie de tekst

Het Mirakel van Amsterdam, door: P-J van Giersbergen, Ons' Lieve Heer op Solder
Vijftien maart in het jaar 1345 gonsde het door middeleeuws Amsterdam: er is een wonder gebeurd! Het is een mirakel! Een hostie is ongeschonden in de vlammen van een brandende haard gevonden: een teken van God. Natuurlijk is dit geweldige “marketing” voor de stad die hiermee een beroemd bedevaartsoord wordt met alle economische voordelen hiervan. Op de plek waar het wonder heeft plaatsgevonden wordt de Kapel ter Heilige Stede gebouwd. Na de protestantse overname van de stad (1578) moeten de katholieken hun geloof uitoefenen in schuilkerken. De Kapel ter Heilige Stede wordt gezuiverd van alle verwijzingen naar het Mirakel van Amsterdam. Slechts enkele objecten zijn de afgelopen eeuwen bewaard gebleven. Deze topstukken – uit eigen en toonaangevende Nederlandse collecties – zijn te zien in de tentoonstelling ‘Mirakel van Amsterdam’ in Museum Ons’ Lieve Heer op Solder. We beginnen met een korte presentatie over de historische context van de schuilkerk(en) en de collectie van Ons’ Lieve Heer op Solder - en de rol van het Mirakel daarin. Daarna volgt een rondleiding door de tentoonstelling op de 1ste etage (zo’n 40 minuten). Wie dat wenst kan daarna op eigen gelegenheid de schuilkerk bezoeken. Samenkomst in de educatiezaal in het entreegebouw vanaf 13.30 uur, aanvang 14.00 uur. Oudezijds Voorburgwal 38. Entree niet inbegrepen (gratis met museumkaart e.d.).

ACHV-leden € 10,00; swp-Leden € 12,50; Gasten € 15,00

zondag 6 juli 2025  excursie
Locatie: Zie de tekst

Dagexcursie met vaartocht en wandeling door Noord, door: Wendeline Dijkman, Aaldrik Zaaiman en René Valensa
Vandaag verkennen we Noord over het water en met een wandeling. Met de rondvaartboot varen we via het Oosterdok langs de Houthaven, dan steken we het IJ over naar het Johan van Hasseltkanaal, terug langs Overhoeks. Wendeline geeft hierbij uitleg over de nieuwe ontwikkelingen. In café ’t Sluisje worden we vergast op een lunch (hopelijk op het terras). Daarna lopen we langs twee verschillende routes met René of Aaldrik naar de pont aan de Buiksloterweg (voor wie het te lang vindt is een afsteek mogelijk naar de pont IJplein). Beide routes gaan via de Nieuwendammerdijk naar het Vliegenbos om dan te splitsen. In de Nieuwendammerham (een in het midden van de 19de eeuw aangeplempte polder in het IJ) besteden we aandacht aan het voormalige industriegebied of aan de woonbuurt tussen Meeuwenlaan en Adelaarsweg. Via de Sixhavenweg gaan we naar het Noord-Hollands Kanaal. Waarna nog een korte wandeling naar de pont rest. De geschiedenis van Amsterdam-Noord begon hier al in de 16de eeuw met het Galgenveld, het Tolhuis en de Kindertjesboom en later met een (toen nog niet) beroemde voetbalclub. Duur wandeling: circa 1,5 a 2 uur. Verzamelen Damrak bij Rederij Plas om 10.15 uur. Laatkomers kunnen helaas niet mee met de boot. Prijs incl. audio.

ACHV-leden € 30,00; swp-Leden € 35,00; Gasten € 40,00

vrijdag 11 juli 2025  excursie
Locatie: Zie de tekst

Rembrandt en Amsterdam, door: Museum Rembrandthuis
Dit jaar viert Amsterdam een groots jubileum: de stad bestaat 750 jaar. Amsterdam heeft veel te bieden, zowel voor bewoners als voor bezoekers. Dat was vroeger ook al zo. Kijk door Rembrandts ogen naar Amsterdam en ontdek wat de stad 400 jaar geleden al uitzonderlijk maakte. Bewonder oude gebouwen, bijzondere plekken en een mooie omgeving. Geniet van kunst, cultuur en vermaak. Ontmoet interessante mensen. Spot bekende Amsterdammers. En kom erachter of de stad in de 17de eeuw ook al een rosse buurt had. Je ziet het allemaal in deze tentoonstelling met 60 prenten en tekeningen uit de collectie van Museum Rembrandthuis. Een ervaren gids leidt ons door deze speciale tentoonstelling. Aanvang 13.45 uur, aanwezig om 13.30 bij de kassa Jodenbreestraat 4. Entree niet inbegrepen (17.50 p.p.) gratis met Museumjaarkaart en andere kaarten. Houd er rekening mee dat het oude huis van Rembrandt enkel toegankelijk is via een wenteltrap. De tentoonstellingszalen in de moderne museumvleugel zijn wel bereikbaar met de lift.

ACHV-leden € 10,00; swp-Leden € 12,50; Gasten € 15,00

zaterdag 12 juli 2025  excursie
Locatie: Zie de tekst

Wandeling met Rembrandt, door: Museum Rembrandthuis
We gaan op pad met Rembrandt, een unieke wandeling onder leiding van een ervaren gids. Je komt alles te weten over de Amsterdammers in Rembrandts werk tijdens deze stadswandeling. De gids laat zien wie ze waren, waar ze vandaan kwamen, waar Rembrandt ze tekende of waar hun portretten hingen. Een ontmoeting met verschillende Amsterdammers: rijk en arm, Hollands, Vlaams, Joods of Afrikaans. Gaandeweg wordt duidelijk dat de Nederlandse samenleving in de 17de eeuw al diverser was dan we misschien dachten. Circa 60 min. Samenkomst om 13.45 uur bij de kassa van het museum Jodenbreestraat 4. Wilt u daarna nog naar het museum, vergeet dan je museumkaart o.d. niet!

ACHV-leden € 10,00; swp-Leden € 12,50; Gasten € 15,00

woensdag 23 juli 2025  excursie
Locatie: Zie de tekst

SAIL wandeling, door: René Valensa
NOG PLAATS OP VOLGENDE DATA! Omdat SAIL Amsterdam (20-24 augustus 2025), het grootste maritieme festival van Europa, steeds dichterbij komt, hebben we een speciale Sailwandeling ingepland. Vanaf het Centraal Station lopen we via de Prins Hendrikkade, Binnenkant en Lastage richting het Scheepvaart museum. Tijdens de wandeling hoort en ziet u de eerste Amsterdamse havens en u hoort over de scheepsbouw en handel van de stad. Natuurlijk vergeten we niet de Montelbaanstoren en bespreken we de Zilvervloot. En wat hebben Anna van Gelder en Maria Tesselschade te maken met de scheepvaart? Via hun anekdotes komt u hier achter. Dus laat u verrassen. Samenkomst vanaf 13.15 uur voor de deur van Restaurant Loetje / Tourist information op het Stationsplein. Start om 13.30 uur. Duur: ca. 1,5 uur. Prijs incl. audioapparatuur.

ACHV-leden € 12,50; swp-Leden € 15,00; Gasten € 17,50

donderdag 31 juli 2025  excursie
Locatie: Zie de tekst

SAIL wandeling - herhaling, door: René Valensa
Omdat SAIL Amsterdam (20-24 augustus 2025), het grootste maritieme festival van Europa, steeds dichterbij komt, hebben we een speciale Sailwandeling ingepland. Vanaf het Centraal Station lopen we via de Prins Hendrikkade, Binnenkant en Lastage richting het Scheepvaart museum. Tijdens de wandeling hoort en ziet u de eerste Amsterdamse havens en u hoort over de scheepsbouw en handel van de stad. Natuurlijk vergeten we niet de Montelbaanstoren en bespreken we de Zilvervloot. En wat hebben Anna van Gelder en Maria Tesselschade te maken met de scheepvaart? Via hun anekdotes komt u hier achter. Dus laat u verrassen. Samenkomst vanaf 13.15 uur voor de deur van Restaurant Loetje / Tourist information op het Stationsplein. Start om 13.30 uur. Duur: ca. 1,5 uur. Prijs incl. audioapparatuur.

ACHV-leden € 12,50; swp-Leden € 15,00; Gasten € 17,50

zondag 17 augustus 2025  excursie
Locatie: Zie de tekst

SAIL wandeling - herhaling, door: René Valensa
Omdat SAIL Amsterdam (20-24 augustus 2025), het grootste maritieme festival van Europa, steeds dichterbij komt, hebben we een speciale Sailwandeling ingepland. Vanaf het Centraal Station lopen we via de Prins Hendrikkade, Binnenkant en Lastage richting het Scheepvaart museum. Tijdens de wandeling hoort en ziet u de eerste Amsterdamse havens en u hoort over de scheepsbouw en handel van de stad. Natuurlijk vergeten we niet de Montelbaanstoren en bespreken we de Zilvervloot. En wat hebben Anna van Gelder en Maria Tesselschade te maken met de scheepvaart? Via hun anekdotes komt u hier achter. Dus laat u verrassen. Samenkomst vanaf 13.15 uur voor de deur van Restaurant Loetje / Tourist information op het Stationsplein. Start om 13.30 uur. Duur: ca. 1,5 uur. Prijs incl. audioapparatuur.

ACHV-leden € 12,50; swp-Leden € 15,00; Gasten € 17,50

dinsdag 9 september 2025  lezing
Locatie: Buurtcentrum 'Zwanenmeer', Beemsterstraat 491, 1024BE Amsterdam-noord, 14.00 tot 16.00 uur (kaart zie Over ACHV)

De ondergedoken camera, door: René Kok en Erik Somers
Camera in de fietstas of onder de jas: zo legde De Ondergedoken Camera het laatste oorlogsjaar vast. Dankzij de betrokkenheid van twee fotohistorici ziet nu een uniek project het licht. Fotohistorici René Kok en Erik Somers (verbonden aan het NIOD instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies) schreven een boek over ‘De Ondergedoken Camera. Hoe gingen de fotografen van De Ondergedoken Camera aan het werk? De auteurs vertellen over de werkwijze van de verzetsfotografen. De Ondergedoken Camera groep heeft met hun foto’s in belangrijke mate bijgedragen aan de beeldvorming van de Tweede Wereldoorlog. De fotografen waren gerekruteerd door leden van het verzet, met als doel de Nederlandse regering in Londen te informeren. Zij werkten los van elkaar, onder de gevaarlijke omstandigheden van een bezette stad en met moeilijk te bemachtigen, vaak slecht materiaal. Inloop vanaf 13.30 uur, u bent welkom zonder aanmelding.

ACHV-leden gratis; swp-Leden € 2,50; Gasten € 5,00

woensdag 17 september 2025  lezing
Locatie: Oranjekerk, Tweede van der Helststraat naast 1a, 1073AE Amsterdam (hoek Van Ostadestraat), 20.00 tot 22.00 uur (kaart zie Over ACHV)

De vergeten staking, door: Harrie Lindelauff en Jaap Hooiveld, schrijvers
De staking van het gemeentepersoneel van 1955 is dit voorjaar precies zeventig jaar geleden, dit was de aanleiding voor het boek dat Harrie Lindelauff en Jaap Hooiveld schreven. Daarin proberen ze de ingewikkelde knoop van dit heftige conflict iets losser te maken en de verschillende gezichtspunten te laten zien van de diverse actoren. In hun boek maken ze gebruik van nieuwe informatie, gebaseerd op studie van beperkt toegankelijke BVD-dossiers. in de vroege ochtend van 31 maart 1955 besluit een deel van het Amsterdamse tram- en buspersoneel om niet uit te rijden, uit onvrede over de lage lonen en belabberde werkomstandigheden. De staking slaat snel over naar de andere gemeentelijke diensten waaronder de Stadsreiniging. Het gemeentebestuur probeerde het dagelijkse leven door te laten gaan, met de inzet van mariniers op de ponten en militairen op trams, bussen en vuilniswagens. De staking zou uiteindelijk vijf dagen duren. De ongekend harde reactie van het gemeentebestuur op de staking werpt vragen op: alle stakers werden gestraft en 61 van hen op staande voet werden ontslagen. Aan de hand van ruim dertig beelden, vooral zwart-witfoto’s en portretten van hoofdrolspelers, geven de schrijvers een lezing over dit heftige verhaal waar slechts enkelen eerder van hebben gehoord. Inloop vanaf 19.30 uur.

ACHV-leden gratis; swp-Leden € 2,50; Gasten € 5,00

Nationaal archief

dinsdag 23 september 2025  lezing
Locatie: Oranjekerk, Tweede van der Helststraat naast 1a, 1073AE Amsterdam (hoek Van Ostadestraat), 14.00 tot 16.00 uur (kaart zie Over ACHV)

De tuinen van het Rijksmuseum, door: Jean-Hubert van Tongeren
De tuin van het Rijksmuseum werd in de periode van 1890 tot 1897 samengesteld uit verschillende bouwfragmenten van Nederlandse bouwwerken die destijds werden afgebroken. Het werd door architect Pierre Cuypers voor het Nederlandsch Museum voor Geschiedenis en Kunst opgezet om de Nederlandse architectuur tentoon te stellen. Zowel in het fragmentengebouw als in de Druckeruitbouw zijn historische gevelstenen geplaatst, in totaal 43 stuks, waarvan 17 afkomstig van de collectie van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap. Enkele bouwfragmenten zullen worden behandeld, als mede een grote verrassing: de teksten in de Onderdoorgang, met name weer Vondel de katholiek. Inloop vanaf 13.30 uur, u bent welkom zonder aanmelding.

ACHV-leden gratis; swp-Leden € 2,50; Gasten € 5,00

vrijdag 26 september 2025  excursie
Locatie: Zie de tekst

Wandeling door de tuinen van het Rijksmuseum, door: Jean-Hubert van Tongeren
Vandaag bekijken we de tuinen zoals door Jean-Hubert gepresenteerd tijdens de lezing op 23 september. Enkele bouwfragmenten zullen worden behandeld, als mede een grote verrassing: de teksten in de Onderdoorgang, met name weer Vondel de katholiek. ook de Amsterdamse gevelstenen worden behandeld. Samenkomst vanaf 13.15 uur, voor de Onderdoorgang kant Museumplein. Duur ongeveer 2 uur. Prijs inclusief audio-apparatuur.

ACHV-leden € 12,50; swp-Leden € 15,00; Gasten € 17,50

zaterdag 27 september 2025  excursie
Locatie: Zie de tekst

Wandeling door de tuinen van het Rijksmuseum - herhaling, door: Jean-Hubert van Tongeren
Vandaag bekijken we de tuinen zoals door Jean-Hubert gepresenteerd tijdens de lezing op 23 september. Enkele bouwfragmenten zullen worden behandeld, als mede een grote verrassing: de teksten in de Onderdoorgang, met name weer Vondel de katholiek. Ook de Amsterdamse gevelstenen worden behandeld. Samenkomst vanaf 13.15 uur, voor de Onderdoorgang kant Museumplein. Duur ongeveer 2 uur. Prijs inclusief audio-apparatuur.

ACHV-leden € 12,50; swp-Leden € 15,00; Gasten € 17,50

dinsdag 14 oktober 2025  lezing
Locatie: Buurtcentrum 'Zwanenmeer', Beemsterstraat 491, 1024BE Amsterdam-noord, 14.00 tot 16.00 uur (kaart zie Over ACHV)

Gevelreclames, door: Marc Stegeman
Reclame is er al sinds vele eeuwen, en in vele schakeringen. Op straat zijn nog steeds oudere verschijningsvormen van reclame-uitingen te zien. Hoewel deze deel uitmaken van onze dagelijkse cultuurbeleving raken er vele in verval of verdwijnen helemaal. Door de vluchtigheid van het winkelbestand wordt een reclame na vijf jaar als verouderd beschouwd, maar de Werkgroep Historische Gevelreclames in Amsterdam (WHGA) houdt voor restauraties meestal een grens van circa 50 jaar aan. De WHGA heeft een voorkeur voor het restaureren van op muren geschilderde antieke reclames. Maar inmiddels hebben zij ook expertise met reliëf-reclames in natuursteen of kunststeen, en met tegeltableaus die als reclame bedoeld waren. Als "grijs gebied" vindt de WHGA dat reliëfs op scholen en schooltableau's ook een vorm van reclame zijn en inscripties van architecten en bouwkundigen in zekere zin ook. Inscripties in gelegde "eerste stenen" rekenen ze niet tot het domein van de reclame, maar zijn "als we daar toch bezig zijn" vrij gemakkelijk leesbaar te maken. Marc neemt ons mee in de wereld van de gevelreclames. Inloop vanaf 13.30 uur.

ACHV-leden gratis; swp-Leden € 2,50; Gasten € 5,00

Edd Simons

woensdag 22 oktober 2025  lezing
Locatie: Oranjekerk, Tweede van der Helststraat naast 1a, 1073AE Amsterdam (hoek Van Ostadestraat), 20.00 tot 22.00 uur (kaart zie Over ACHV)

Joods Amsterdam Oost, door: Rogier Schravendeel
Toen vanaf de jaren 1880 buiten de Muiderpoort gebouwd werd, ontstond ook in Amsterdam Oost Joods leven. Vroege kernen waren de Dapperbuurt, waarin diamantfabriek Ricardo gevestigd was, en de buurt rond het Weesperpoortstation, een kopstation waar de treinen uit Oost Europa aankwamen. Later kwam daar ook nog de Transvaalbuurt bij, waar de bewoners van de gesloopte oude Jodenbuurt in het centrum van Amsterdam massaal hun intrek namen. Schravendeel zal specifieker ingaan op het religieuze Joodse leven in Oost, en het einde van die wereld door de vernietiging van het grootste deel van het Amsterdamse Jodendom door de nationaalsocialisten. Ook zal hij iets vertellen over de gezamenlijke pogingen om de herinnering aan Joods Amsterdam Oost nieuw leven in te blazen. Inloop vanaf 19.30 uur.

ACHV-leden gratis; swp-Leden € 2,50; Gasten € 5,00

dinsdag 11 november 2025  lezing
Locatie: Buurtcentrum 'Zwanenmeer', Beemsterstraat 491, 1024BE Amsterdam-noord, 14.00 tot 16.00 uur (kaart zie Over ACHV)

Amsterdamse nutsbedrijven in de 19e eeuw, door: Herman Wals
In het Amsterdam van de 19e eeuw werden gas, water, paardentram, telefoon en elektriciteit door particuliere bedrijven verzorgd. De ondernemers maakten flinke winsten en op de prijs en de kwaliteit van deze nutsvoorzieningen viel heel wat aan te merken. Zo rond 1890 kreeg het gemeentebestuur daar genoeg van en besloot om er gemeentebedrijven van te maken. Welke ‘quaesties’ gaven daarbij de doorslag? Wat was de rol van de progressieve liberalen in de gemeenteraad? Speelden de opbrengsten van de bedrijven ook een rol? Deze vragen komen in deze presentatie aan de orde tegen de achtergrond van de groei van de stad en de veranderende opvattingen over de rol van de overheid in de samenleving. Ook wordt aandacht besteed aan de opbouw en de uitbreiding van de gemeentebedrijven. Herman Wals is o.a. oud-raadslid, deskundige stedelijk beheer en bezig met promotieonderzoek over nutsbedrijven.

ACHV-leden gratis; swp-Leden € 2,50; Gasten € 5,00

Bron Stadsarchief Amsterdam

dinsdag 25 november 2025  lezing
Locatie: Oranjekerk, Tweede van der Helststraat naast 1a, 1073AE Amsterdam (hoek Van Ostadestraat), 14.00 tot 16.00 uur (kaart zie Over ACHV)

De Wilde Stad, door: Geert Timmermans, was stadsecoloog
Amsterdam als natuurstad; er is geen stad ter wereld met zoveel bomen in het centrum. Geert Timmermans is als net gepensioneerde Amsterdamse stads ecoloog als geen ander in staat om ons mee te nemen naar het ontstaan van de groene stad met zijn biodiversiteit van 10.000 soorten. Aan de hand van afbeeldingen, grafieken, kaartjes en anekdotes laat hij de rijkdom zien aan muurplanten, insecten, vissen, slangen, vogels en zoogdieren in Amsterdam. Sinds kort wordt de natuur als belangrijke stedelijke kwaliteit van Amsterdam gezien. De Amsterdamse stedenbouw geniet daardoor veel bekendheid en faam zowel in het binnen- als buitenland. Inloop vanaf 13.30 uur, u bent welkom zonder aanmelding.

ACHV-leden gratis; swp-Leden € 2,50; Gasten € 5,00