Naam: Station Amsterdam Weesperpoort (Weesperpoortstation)
Adres: Rhijnspoorplein
Architect: L.J.A.van der Kun; -
Bouwjaar: 1843; 1863
Opdracht: Nederlandsche Rhijnspoorweg Maatschappij (NRS); Nederlandsche Rhijnspoorweg Maatschappij (NRS)
Het Station Amsterdam Weesperpoort, algemeen Weesperpoortstation genoemd, lag net buiten de Weesperpoort op de plek die nu Rhijnspoorplein heet. Dit kopstation van de Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij werd op 28 december 1843 in gebruik genomen en was een ontwerp van waterstaatkundig ingenieur L.J.A.van der Kun. Van hier vertrokken de treinen naar Utrecht en verder.
Het station bestond uit twee vrij simpele gebouwtjes aan weerszijden van het spoor. Omstreeks 1863 werd het emplacement vergroot en verdwijnt het uitgangsgebouw. Ook het overgebleven gebouw wordt flink vergroot. Bij die verbouwing kreeg het station als eerste in Nederland een gietijzeren overkapping naar Brits ontwerp. Het station was nu lange tijd het belangrijkste station van Amsterdam.
In 1880 werd er een verbindingsbaan aangelegd naar de Oosterspoorweg bij het Muiderpoortstation en geëxploiteerd door de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij. Vanaf 1889 werd dit de verbinding met het nieuwe Centraal Station. Hoewel het Centraal Station het nieuwe beginpunt van de treinen richting Utrecht werd, bleven er treinen via het Weesperpoortstation rijden. De kromming in de Vrolikstraat is terug te voeren op het verbindingsspoor naar het Muiderpoortstation.
In de dertiger jaren werden de spoorlijnen op straatniveau in Amsterdam-Oost vervangen door sporen op spoordijken. De vele overwegen werden viaducten. Ook het Weesperpoortstation lag op straatniveau en werd zodoende in 1939 buiten dienst gesteld en afgebroken. De functie van het station werd overgenomen door het Amstelstation dat op de spoordijk was gebouwd. Wel was het station in 1938 in het kader van de elektrificatie nog van bovenleiding voorzien.
De vrije ruimte na afbraak van het station en verwijderen van rails werden het Rhijnspoorplein en de Weesperpoortstraat, later Wibautstraat genoemd.
Bij de aanleg van de Oostlijn van de metro van 1967 kwam nog de oude fundering van het station en van de locomotiefdraaischijf tevoorschijn.
Bij de vernieuwing van de Weesperpoortbrug over de Singelgracht in 1939 is aan de oostzijde een beeldhouwwerk aangebracht met profielen van drie historische treintypen tussen 1843 en 1939.
Vanaf 1881 was het Weesperpoortstation ook het vertrekpunt van de Gooische Stoomtram. Deze maatschappij onderhield een stoomtramdienst naar Diemen, Muiden, Naarden, Laren en Hilversum.
Vanwege de vele ongelukken waar de tram bij betrokken was heette deze in de volksmond de 'Gooische Moordenaar'. Met de sluiting van het station in 1939 kwam ook een eind aan de Gooische
Stoomtram. De laatste officiële rit had plaats op 15 oktober 1939 waarna de lijn verder werd geëxploiteerd met bussen. Een tekort aan bussen maakte dat de tram nog wel elk uur tussen
Amsterdam en Muiderberg reed. Deze uurdienst eindigde roemloos toen de tram op 13 februari 1940 in de polder vastliep in een dik pak sneeuw. Met het uitbreken van de oorlog in mei 1940
volgde al snel een rantsoenering van brandstoffen, waardoor ook de bussen getroffen werden. Binnen drie weken was de tram weer terug en bleef uiteindelijk rijden tot midden 1947.
Het bedrijf was overigens al op 30 mei 1930 omgedoopt in Gooische Tramweg-Maatschappij NV. In 1944 volgde overname door de Nederlandsche Buurtspoorweg-Maatschappij (NBM).
Bronnen:
wikipedia.nl
stationsinfo.nl
historischmuiderberg.nl