Naam: Bolwerk De Bocht
Adres: Zoutkeetsplein
Bouwjaar: circa 1610
Opdracht: Gemeente Amsterdam

De naam van dit bolwerk spreekt voor zich. Hier maakte de muur op het huidige Zoutkeetsplein een scherpe bocht en ging in zuidelijke richting verder naar bolwerk Westerbeer, nabij de Haarlemmerpoort gelegen. De Singelgracht volgde de muur. Op het bolwerk stond een standerdmolen uit 1688 zoals te zien op de stadsplattegrond van De Broen. In de 19de eeuw werd de korenmolen De Ver(re)vanger gebouwd. Met het oog op de aanleg van het Westerkanaal en aanvullende verbetering van de stadsinrichting van dit deel van de stad verzocht het stadsbestuur in 1877 een afbraak van de molen, en stuurde een deurwaarder op de eigenaren van de molen de Vervanger, H.ten Winkel, van Spuistraat 132, en W.Stolte, van Keizersgracht 268, af. Deze gaven aan de molen nog langer te willen gebruiken, maar het mocht niet baten; de molen is uiteindelijk in 1878 afgebroken. Deze lezing wordt niet ondersteund door een bericht in het Nieuws van de Dag van 19 maart 1878 waarin wordt geschreven: De molen brandde in de nacht van 16 op 17 maart 1878 af. De molen stortte een uur na de brand in.

Uit notariële archieven blijkt dat Arij van Dijk in 1716 molenaar is op deze molen (testament bij notaris Dirk Blok, 29-1-1716). Op 18 december 1728 is hij mede-ondertekenaar van een akte bij notaris Jan Ardinois waarin Koornmolenaers vragen aan het stadsbestuur om verhoging van het maalloon per zak.
Een andere molenaar is Henricus Jansen (1722-1783) die van voor 4 februari 1778 korenmolenaar is op deze plek tot zijn overlijden op 20 september 1783.

De Zoutkeetsgracht maakt een hoek, juist achter het bolwerk en gaat over in de Smallepadsgracht en Prinseneilandsgracht. Het Smallepad lag achter het bolwerk en is nu Planciusstraat. In 1845 liep tussen de bolwerken Blauwhoofd en De Bogt tot aan de Haarlemmerpoort een fraai park, ‘een verlustigingsoord voor den wandelaar'. Met een indrukwekkend, smeedijzeren hek, zoals in het Vondelpark, en met populaire attracties als een zomertheater en een uitspanning Welgelegen. Helaas moest het park in 1869 wijken voor de aanleg van de spoorweg naar het nog te bouwen Centraal Station spoorwegen en het nieuw te graven Westerkanaal. Hiervoor werd het bolwerk in de jaren 1880 afgegraven.

Meer lezen:
Amsterdam ommuurd (muren, poorten en bolwerken)
Bolwerk Leeuwenburg
Bolwerk Westerbeer

Voor het laatst bewerkt:

Bronnen:
wikipedia.nl
amsterdam.nl
molendatabase.nl
amsterdamsverleden.nl/middeleeuwse-stadsmuur
www.bolwerken.amsterdam.nl
stadsarchief Amsterdam notariële akten