Adres: Dam 4
Architect: W.Langhout; Rappange & Partners bv, Kees Doornenbal
Bouwjaar: 1886; 2010
Opdracht: L.A. en F.L.Kattenburg & Co; Maatschap Dam 2-4
Ongeveer in het midden van de gevelwand tussen Damrak en Nieuwendijk zat al voor 1850 het expeditiebedrijf Van Gend & Loos. Die firma verkoopt
in 1886 haar bestaande panden aan vader en zoon Levie Abraham Kattenburg (1815?-1883) en Frederik Levie (Ephraim) Kattenburg (1837-1915). Zij laten
de panden afbreken om plaats te maken voor twee nieuwe gebouwen die nauwelijks als twee panden herkenbaar zijn. Ze zijn beide gelijktijdig op 16
april 1886 aanbesteed in het naastgelegen café Bisschop door de architect W.Langhout Gz. Het bestek en de tekeningen van elk perceel
zijn daar voor fl. 2,50 te koop.
De aannemers W.P.Voorham en D.W.Veenemans verwerven de opdracht. Het hoekpand, bestemd voor het confectiemagazijn van de firma Kattenburg (Magazijn
Nederland), is aangenomen voor fl. 45.440,-. Het naastliggende pand, waar Van Gend en Loos terugkomt, is aangenomen voor fl. 39.337,-.
De heren gaan voortvarend van start. Al snel wordt met de sloop gestart, waarna de nieuwe heipalen voor de fundering de grond in gaan. Het beneden
deel wordt van hardsteen en het bovenste deel is van het wat zachtere Bentheimer steen.
Het pand voor Van Gend & Loos komt in december 1886 gereed en het bedrijf vestigt er weer zijn kantoren voor de incassering en de inklaring en expeditielokalen. Vandaar die twee grote poorten aan de rechterzijde van het gebouw. Daarnaast is er een woning in voor de directeur, eveneens bereikbaar via een poort. Boven de poort komen twee prachtig ingerichte woningen met een opgang en naast café Bisschop nog een opgang naar de derde woning.
6 November 1886 is de officiële opening van Magazijn Nederland. Het pand heeft heel grote spiegelruiten gekregen, die uit Roux (B) zijn aangevoerd. Ze
zijn zo groot, dat de eerste zending te hoog is om onder een brug door te kunnen en ze moeten op een diepere wagon geplaatst worden. Er wordt vijf dagen
gewerkt om deze vier spiegelruiten te plaatsen. De avondverlichting van de winkel gebeurt met 70 gasbranders, die onder meer langs de spiegelruiten zijn
aangebracht. Magazijn Nederland blijft tot 1933 aan de Dam zitten.
Van Gend en Loos vertrok in 1930 van de Dam en verhuisde naar de Nieuwezijds Voorburgwal.
In 1933 verkoopt Kattenburg de winkel aan één van de directeuren, Wessel Wessels Bzn., afkomstig uit Rotterdam. Na een uitgebreide verbouwing
heropend de winkel weer in oktober 1934 als ‘Heeren-kleedingmagazijn’. In 1942 verhuist Wessel naar de tweede winkel in de Kalverstraat 208. Een verhuizing
die ongetwijfeld een gevolg is geweest van de in 1942 door de Duitse autoriteiten aangestelde Treuhänder (bewindvoerder) met de opdracht de joodse zaak
te liquideren. Het atelier aan de Goudsbloemstraat 122-128 bleef in gebruik ten behoeve van de oorlogsindustrie. Joodse werknemers kregen een arbeidsovereenkomst
‘voor werkzaamheden van zeer tijdelijken aard’. Op het arbeidscontract werden groot de letters N.A. geschreven, om aan te geven dat de werknemer 'niet-Arisch'
was. Met zo’n contract waren de joodse werknemers voor enige tijd gevrijwaard van deportatie. Toch zijn de meesten van hen later alsnog gedeporteerd.
Het bedrijf ging in 1944 verder onder de naam WIMACO. Wessel Wessel en zijn tweede echtgenote Marianne Wessel-Oostra waren toen reeds vanuit Westerbork
naar Bergen Belsen gedeporteerd, waar zijn beide zijn overleden.
Terug naar Dam 4 dat na het verdrijven van de kledingwinkel van Wessel van 1942 tot 1945 in gebruik was als kantoor en bioscoop voor SS-propaganda.
In de loop van de jaren hebben er veel winkels in gezeten. Al in 1941 en na de oorlog heeft er de bekende fietsenzaak Sportex gezeten. Daarna komt omstreeks
1950 de meubelzaak Woltering maar door het veranderende koopgedrag stopt Woltering ermee in 1981.
Op een onbekend moment betrekt ABN-Amro de bovenverdiepingen, als uitbreiding van het kantoor op Dam 2. Zij blijven tot 2008.
In 2010 vindt een grote renovatie plaats waarbij het pand wordt samengetrokken met het hoekpand Dam 2. De renovatie vindt plaats onder leiding van architect Kees Doornenbal van Rappange & Partners bv. Onder het gehele pand werd een grote kelder aangelegd. De begane grond van de winkel heeft een insteekverdieping gekregen. Nu zit er een winkel in van Hennes & Mauritz (H&M), een Zweedse modeketen, de zogenaamde ‘flagship store’ van het bedrijf. Sinds 2015 hebben ze een nog grotere winkel in het oude Bonneterie gebouw aan het Rokin 181.
Bronnen:
wikipedia.nl