Naamherkomst: De naam Overhoeks is afkomstig van de gelijknamige hoge kantoortoren die Arthur Staal in 1966 ontwierp voor Shell. De term 'overhoeks', oftewel 'diagonaal geplaatst', heeft betrekking op de oriëntatie van het gebouw ten opzichte van stad en het water van het IJ.
Naam: Toren Overhoeks (Shell-toren); A'DAM-toren
Adres: Overhoeksplein 1
Architect: Staal, Arthur; Felix Claus Dick van Wageningen architecten
Bouwjaar: 1971; 2016
Opdracht: Shell; ADAM Toren CV, Lingotto, Sander Groet, Duncan Stutterheim, Hans Brouwer
De toren Overhoeks is in 1966 ontworpen door architect Arthur Staal in opdracht van Koninklijke Shell. Het 80 meter hoge gebouw was bij veel Amsterdammers beter bekend als ‘Shell-toren’.
Omstreeks 1965 besloot de directie van het Koninklijk Shell Laboratorium Amsterdam (KSLA) over te gaan te bouw van een onderkomen voor henzelf en de algemene dienst. Vanwege de beperkte ruimte
werd gekozen voor een toren die diagonaal (overhoeks) op de onderbouw werd geplaatst. Het wederom diagonaal geplaatste dakornament versterkte het effect. In maart 1966 werd begonnen met het heien
van een fundering op de tweede zandlaag. Het voor de funderingsvloer gebruikte beton bleek van slechte kwaliteit en in juli 1967 werd de vloer opgeblazen met dynamiet, waarna een nieuwe vloer werd
gestort die eind 1967 klaar was. In 1971 werd de toren opgeleverd. Er werkten toen ruim 400 man/vrouw in het gebouw.
Eind jaren negentig besloot Shell de werkzaamheden in Amsterdam opnieuw vorm te geven. Op een leeg stuk van het terrein werd een nieuw laboratorium gebouwd. Na onderhandelingen met de gemeente
Amsterdam nam deze in 2003 het grootse deel van het terrein over voor de ontwikkeling van een nieuwe woonwijk genoemd naar de toren Overhoeks. In 2009 heeft Shell de kantoortoren verlaten. Deze
heeft daarna tijdelijk als bedrijfsverzamelgebouw dienst gedaan.
Na een uitgebreide renovatie door Felix Claus Dick van Wageningen architecten is de toren getransformeerd naar een levendige verticale stad waar 24/7 iets is te doen. Het introverte landmark is maximaal toegankelijk gemaakt voor publiek en verworden
tot een stralend icoon. De toren biedt op 22.707 m2 plek aan een observatiepunt, diverse restaurants en bars, bijeenkomstruimten, de grootste suite van de stad, een boutique hotel en een ondergrondse
club. Daarnaast is een ondergrondse garage gerealiseerd voor ruim 200 auto’s. Hiervoor is de bestaande toren ingrijpend vernieuwd met een nieuwe betonnen gevel, een nieuwe functionele kroon en de
gedeeltelijke wederopbouw van het plintgebouw. Daarbij is de kern van het oorspronkelijk ontwerp van Arthur Staal fier overeind gebleven: een stoere, donkere toren op witte poten met een witte
overhoekse kroon. Het gebouw is duurzaam met de nieuwe, geïsoleerde gevel, nieuwe energiezuinige installaties en aansluiting op de gebieds-WKO (Warmte-Koude-Opslag). De opdrachtgevers zijn alle vier
Amsterdamse ondernemers en zij zijn tevens de belangrijkste huurders in de toren. Als gebouweigenaar blijven ze langdurig betrokken.
Naam: Groot Laboratorium; AHK Grootlab
Adres: Badhuisweg 3; Overhoeksplein 2
Architect: C.A.Abspoel; Architectenbureau Fritz, Gent&MONK architecten
Bouwjaar: 1929; 2016
Opdracht: Shell; Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten
Het voormalig Groot Laboratorium is het enige van acht bedrijfsgebouwen van Shell dat de vernieuwingsdrang op Overhoeks heeft overleefd. Het L-vormig gebouw is ontworpen door de Shell huis-architect
Kees Abspoel en gebouwd in 1929, In 1939 werd het gebouw met één verdieping opgehoogd tot vijf bouwlagen. De drie vleugels zijn middels twee grote trappenhuizenhuizen met elkaar verbonden. In
2005 volgt verkoop van het pand waarna het geruime tijd leeg staat. De Occupybeweging kraakt het gebouw in 2011, maar op last van burgemeester Eberhard van der Laan wordt het gebouw ontruimd.
Hierna volgt de verbouwing voor de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.
In de aan het Overhoeksplein gelegen vleugel is nu de Academie voor Beeldende Vorming (nu Breitner Academie, 2023) en de masteropleidingen van de Theaterschool (nu DAS Graduate School, 2023) gevestigd
na een verbouwing door architectenbureau Fritz en Gent&Monk architecten. Het inpassen van theater- en danszalen was de grootste uitdaging bij deze transformatie. Enerzijds pasten de zalen
niet binnen het bestaande gebouw, anderzijds kon de bestaande constructie geen nieuwe opbouw dragen. De gevraagde zalen en collectieve ruimtes zijn tenslotte ondergebracht in een zelfstandige doos,
die in het atrium is geplaatst. De nieuwbouw is te zien als het hart van het Grootlab. In dit hart bevindt zich de kleine theaterzaal, een leefkeuken en een grote ontmoetingsplek met trap waar ook
lezingen, filmvertoningen en voordrachten kunnen plaats vinden. Uitsmijter in het geheel is de nieuwe danszaal bovenop het gebouw. De IJ-gevel van deze zaal is geheel van glas.
Naam: This Is Holland
Adres: Overhoeksplein 51
Architect: Mopet Architecten
Bouwjaar: 2018
Opdracht: This Is Holland
De 2600m2 grote museale attractie This Is Holland naast het EYE Filmmuseum en de A’DAM Toren biedt een overzicht van verschillende bijzonderheden in Nederland. Het hoogtepunt is The Flight Experience, waarin je rakelings tijdens een panoramavlucht langs vele UNESCO must-sees van Nederland scheert. Ten tijde van Shell stonden hier drie oliedrums waarvan er twee in de Tweede Wereldoorlog zijn verwoest. Voor het ontwerp van het gebouw diende onder andere de geschiedenis van deze plek als inspiratie voor de archetypische verschijning.
Aan de oostkant van het plein bij het Buiksloterkanaal staat het Monument voor Verdraagzaamheid 'Vreemde Vogels'. Het is een creatie van kunstenaar Fredie Beckmans en geplaatst in 2020. Het kunstwerk nodigt uit tot reflectie. Vreemde vogels horen erbij in onze cultuur. Verschillen in afkomst, religie, seksualiteit of leefwijze vormen een verrijking van onze samenleving. De Stichting ter Verfraaiing van de Wereld heeft het kunstwerk aan de stad aangeboden.
Bronnen:
wikipedia.nl
gebouwd in Amsterdam