Zaaiersweg
Klik op een foto voor een grote afbeelding en meer info.

Zaaiersweg, Fré Cohenbrug Zaaiersweg, Fré Cohenbrug

Naamgeving: De straat kreeg bij raadsbesluit van 30 januari 1924 haar naam, ze is vernoemd naar de boer die zaait. De straat is gelegen in de wijk Betondorp.

Adres: Zaaiersweg 3-9
Architect: Göbel, Lucas en Hertog, den, Gerardus
Bouwtijd: circa.1924

De brug over de Molenwetering van Middenweg naar Zaaiersweg is aan het eind van de twintiger jaren gebouwd en in 2016 naar Fré Cohen vernoemd. De brug is een ontwerp van Piet Kramer. Het is een vaste bakstenen brug in de stijl van de Amsterdamse School. Van enige doorvaart is geen sprake, zo laag ligt de overspanning boven het wateroppervlak. Fré Cohen woonde met haar ouders enige tijd op 125.

Zaaiersweg 15, Groen van Prinstererschool Zaaiersweg 15, Groen van Prinstererschool Zaaiersweg 15, Groen van Prinstererschool Zaaiersweg 15, Groen van Prinstererschool

Naam: Groen van Prinstererschool
Adres: Zaaiersweg 15
Architect: Petri, Johannes Philip Laurens; Space Encounters
Bouwtijd: 1931; 2016
Opdracht: Vereeniging tot stichting en instandhouding van Hervormde scholen in Watergraafsmeer; Lingotto

Bij de bouw van Betondorp is er een hulpschoolgebouw aan de Duivendrechtselaan gebouwd dat ook onderdak bood aan de twee klassen van de Hervormden. De school viel onder het beheer van de ‘Vereeniging tot stichting en instandhouding van Hervormde scholen in Watergraafsmeer’. Sinds 1924 ijveren ze voor een school in het nieuwe tuindorp; de gemeente was daar niet gelukkig mee. De afdeling Onderwijs van het stadhuis beriep zich op de stichtingsnormen maar de Vereeniging ging in beroep bij de provincie. Uit verklaringen van ouders bleek dat er voldoende kinderen de overstap zouden maken. In de raadsvergadering van november 1929 haalden B&W bakzeil na de voor de Vereeniging gunstige beslissing van de provincie. De raad besloot om niet het eerste plan van drie lokalen goed te keuren, maar meteen de hele zevenklassige school. Eerst werd de school nog gesitueerd aan het plantsoen aan het Onderlangs bij het einde van de Middenweg. Maar omdat de gemeente haar eigen bouwplan aan de Verlengde Landbouwstraat had laten vallen, kon op dat nog braakliggende terrein de Hervormde school worden ingepast. Dat de school in een behoefte voorzag, werd snel duidelijk; na de zomer van 1930 waren er al vier klassen, drie bij de Hartvelderschool en een vierde bij de Watergraafsmeerschool. Sinds de zomer van 1929 was de heer H.F.du Pont Hoofd der School, hij had ondertussen bijna 100 leerlingen ingeschreven en voldeed zo aan de stichtingsnorm, waar de gemeente Amsterdam in 1925 over twijfelde. Er kwam een ontwerp van architect Johannes Philips Laurens Petri in Amsterdamse School-stijl: drie lokalen beneden plus gymnastieklokaal en vier boven. Het ontwerp week met roodstenen gevel en groot schuin dak, sterk af van de andere schoolgebouwen in het dorp, maar paste goed bij de omringende bebouwing van de Ploegstraat en de Landbouwstraat. Na de zomer van 1931 was de bouw klaar en kon de nieuwe school worden betrokken, er waren toen al meer dan 120 leerlingen.

Zaaiersweg 15, Groen van Prinstererschool Zaaiersweg 15, Groen van Prinsterer Zaaiersweg 15, Groen van Prinstererschool

Al direct was er geharrewar over de school. Deze bood namelijk ook buitenschoolse activiteiten als catechisatie, een zangkoor en ook een zondagse kerkdienst, hetgeen door het verenigingsgebouw Meerhuis aan de Brink als oneerlijke concurrentie werd ervaren. Het Meerhuis bleek echter op de betreffende tijdstippen al bezet. En dan was er nog een capaciteitsprobleem in de gymnastieklokalen van de openbare scholen. De gemeente Amsterdam had het geregeld dat een aantal klassen van de Pieter Nieuwlandschool en van de Roosenburghschool gymlessen konden krijgen in het moderne gymnastieklokaal van de Groen van Prinstererschool. Alleen dit stuitte op ernstige bezwaren van schoolhoofden en oudercommissies, zodat de onderwijsinspecteur er zich mee ging bemoeien. Tenslotte werd een leegstaand lokaal in het hulpschoolgebouw ingericht als gymzaal. ‘Gelukkig en tevreden’ hoefde men niet in een ‘Hervormd’ gymnastieklokaal te sporten, iets wat Johan Cruijff ongetwijfeld wel heeft gedaan, want hij was hier in zijn jeugd op school. Door vergrijzing van de bevolking van Betondorp werd de school overbodig. Ze diende vanaf 1997 tot dependance van de 5de Montessorischool aan de Polderweg. In 2013 is de school vanwege bezuinigingen gesloten en heeft plaats gemaakt voor woon- en werkruimte.
In de gevel is een zandstenen reliëf met de beeltenis van Guillaume Groen van Prinsterer aangebracht, in 1935 gemaakt door Gerrit van der Veen (met monogram), nadat de wethouder kunstzaken in 1934 een subsidie van 200 gulden verleend had.
Tussen 2014 en 2016 is de in onbruik geraakte karakteristieke school herontwikkeld naar 8 op maat ontworpen stadswoningen in medeopdrachtgeversschap met de bewoners onder leiding van architect Space Encounters . Door deze opzet was er vanuit de bouwgroep inspraak in hoe het gebouw er uit kwam te zien. Daarbij zijn verschillende duurzame voorzieningen aangebracht zoals zonnepanelen en heeft elke bewoners zijn interieur volledig op maat laten maken.

Zaaiersweg 17, Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen Zaaiersweg 17, Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen Zaaiersweg 17, Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen

Naam: Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen
Adres: Zaaiersweg 17
Architect:Pennink, Peter Karel Alexander
Bouwtijd: 1963
Opdracht: Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen

De kerkinstelling 'Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen' (Mormonen) liet hier vanaf begin 1963 door architect Peter Pennink een moderne kerk bouwen met losstaande toren. Het benodigde geld (720.000 gulden) was bijeengebracht door de circa 800 leden en een bijdrage vanuit het Mormonencentrum in Salt Lake City.

Zaaiersweg 57-61

Adres: Zaaiersweg 41-57
Architect: Versteeg, Gerrit
Bouwtijd: circa.1924

Zaaiersweg 95, De Merel, De Scheepskameel

Naam: Scholen De Merel en De Scheepskameel
Adres: Zaaiersweg 95-99
Architect: Albert Boeken
Bouwtijd: 1916
Opdracht: Dienst der Publieke Werken

Het gebouw is omstreeks 1916 gebouwd als dubbele school met namen als De Merel en De Scheepskameel. Het is ontworpen door architect Albert Boeken, werkend bij de PW. Hij ontwierp een gebouw dat een mengeling laat zien tussen de Amsterdamse School en het Nieuwe Bouwen. De Amsterdamse School is terug te vinden in de bakstenen muur en raampartij, het Nieuwe Bouwen in de kubusvormige opzet. Opvallende details zijn het ronde raampje op de eerste verdieping en een wand van keramische tegels. Het gebouw kreeg een bestemming als atelierruimte en woningen.

Zaaiersweg, Fré Cohen Zaaiersweg 101-113 Zaaiersweg 117-137 Zaaiersweg 139-153 Zaaiersweg 163-169 Zaaiersweg 139

Adres: Zaaiersweg 67-93, 101-129, 139-169
Architect: Dirk Greiner
Bouwtijd: 1923-1925

Op 125 woonde vanaf 1918 enige tijd Frederica Sophia Cohen (1903-1943). Zij was de dochter van Levie Cohen, diamantslijper, en Esther Sarlie. Fré was een grafische kunstenares, die veel ontworpen heeft in de stijl van de Amsterdamse School. Zij trad op 1 september 1929 part-time in dienst van de Stadsdrukkerij Amsterdam die haar per 1 februari 1932 echter wegens bezuiniging ontsloeg, maar met behoud van de relatie. Zij slaagde erin het drukwerk van de gemeente een eigen gezicht te geven. Zij werkte voor tal van gemeentelijke diensten (Handelsinrichtingen, Energiebedrijf, Stadsschouwburg, Woningdienst, Stadsreiniging, Gemeentegiro) en als zelfstandige voor ondernemingen, uitgevers, de SDAP, vakbonden, joodse instellingen en niet in de laatste plaats de AJC, waarvoor zij al vanaf 1922 vrijwel al het drukwerk verzorgde. In de oorlog dook zij onder, eerst in Amsterdam en vervolgens in Diemen, Winterswijk, Rotterdam en Borne, waar zij door verraad in Duitse handen viel. Ze wachtte haar deportatie niet af en pleegde zelfmoord via gifpillen.

Zaaiersweg 180-182, R.K.kerk De Heilige Familie Zaaiersweg 180-182, R.K.kerk De Heilige Familie Zaaiersweg 182, R.K.kerk De Heilige Familie Zaaiersweg 180-182, R.K.kerk De Heilige Familie Zaaiersweg 180-182, R.K.kerk De Heilige Familie Zaaiersweg 180-182, R.K.kerk De Heilige Familie Zaaiersweg 180-182, R.K.kerk De Heilige Familie Zaaiersweg 180-182, R.K.kerk De Heilige Familie Zaaiersweg 182, R.K.kerk De Heilige Familie Zaaiersweg 182, R.K.kerk De Heilige Familie Zaaiersweg 180-182, R.K.kerk De Heilige Familie

Naam: Rooms Katholieke kerk De Heilige Familie
Adres: Zaaiersweg 180-182
Architect: Architectenbureau H.A.van Oerle en J.J.Schrama
Bouwtijd: 1952
Opdracht: Rooms Katholieke kerk

Betondorp is in de twintiger jaren van de twintigste eeuw één van de nieuwbouwwijken waar de socialistische stadsregering besluit geen kerken te bouwen. De Rooms Katholieken komen vanaf 1936 in de voormalige Roosenburghschool aan het Zuivelplein bijeen, in de Kerk van de Heilige van Nazareth, een initiatief van de Sint Petrus Banden parochie te Diemen. In 1952 wordt alsnog de Rooms Katholieke kerk De Heilige Familie gebouwd in de stijl van de Delftse School door de samenwerkende architecten Van Oerle en Schrama. Het is een eenbeukige zaalkerk met kleine klokkentoren naast het koor. In het koor twee glas-in-loodramen. In de eerste kleine 20 jaar was het exterieur van deze kerk wit gepleisterd, vanaf eind jaren 1960 niet meer. De pastorie, aan de noordkant, fungeerde aanvankelijk als klooster voor zeven broeders. In 2003 is deze kerk als parochiekerk gesloten en zijn de parochianen toegevoegd aan de Hofkerk (Martelaren van Gorkum, Linnaeushof). Sindsdien heeft een Kroatische kerk (Kroatisch Katholieke Missie) het pand enige tijd gebruikt, nu worden hier missen gehouden van de Engelstalige Rooms Katholieke kerk van Amsterdam, de parochie van Blessed Trinity. Hun ledenbestand telt ongeveer 48 nationaliteiten. De sculptuur met de Heilige Familie boven de entree is gehakt door Constantinus (Cephas) Stauthamer.

Meer lezen:
Amsterdamse School
Boeken, Albert
Delftse School
Göbel, Lucas
Greiner, Dick
Hertog, den, Gerardus
Kramer, Piet
Nieuwe Bouwen
Oerle, van, Hugo Anthonius
Pennink, Peter Karel Alexander
Petri, Johannes Philip Laurens
Schrama, J.J.
Space Encounters
Stauthamer, Constantinus (Cephas)
Veen, van der, Gerrit
Versteeg, Gerrit

Voor het laatst bewerkt: