De Lange Niezel is een smalle straat tussen de Warmoesstraat en de Oudezijds Voorburgwal. In de straat zijn 17 rijksmonumenten die naast woningen,
hoofdzakelijk sekswinkels, gokhallen en horeca bevatten.
De naam van de straat is een verbastering van liesdel, laag land met lis begroeid. Oorspronkelijk was het gebied een moerassig land ten noorden van de hogere
grond waar de Oude Kerk was gebouwd. Na 1350 werd de grond opgehoogd en volgde bebouwing. Op de plaats van de latere straat bleef de naam Liesdel voortleven
maar verbasterde eerst tot Niesdel en daarna tot Niezel. De brug voor de Lange Niezel over de Oudezijds Voorburgwal wordt de Liesdelsluis genoemd, hoewel ze in
de zeventiger jaren ook bekend was als 'Pillenbrug' of 'Die Deutsche Brücke'.
De Lange Niezel heette in de Middeleeuwen Sint Geertruydenstraat en was met de Warmoesstraat het woongebied voor vermogende kooplieden. In de 16de eeuw werd
de straat bewoond door de rijkste families van de stad.
De beroemde componist Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621), organist van de Oude Kerk, woonde hier enige tijd. En op nummer 22 de rijke koopman Gerrit Bicker
met zijn vier ondernemende zonen: Andries, Jacob, Cornelis en Jan. Waar het om de handel ging, hadden de vier gebroeders Bicker de wereld onder elkaar verdeeld,
schreef de dichter Joost van den Vondel. Met een paar andere families speelden de Bickers bovendien lang een hoofdrol in het stadsbestuur. De regentengeslachten
Boelens en De Graeff, aangetrouwd aan de Bickers, woonden hier na elkaar op nummer 10.
Toen in de 17de eeuw de grachtengordel ontstond, begon een trek van de elite naar dat nieuwe deel van de stad, met veel grotere huizen. De buurt tussen
Warmoesstraat en de Geldersekade verloor geleidelijk haar grootse allure. Er vestigden zich winkels en kleine bedrijven: zeepziederijen, bierbrouwers,
een blik- en koperslagerswerkplaats. Na 1650 verplaatsten de bordelen zich steeds meer naar de omgeving van de haven, rond de kop van de Zeedijk. In 1902
voerde de gemeente Amsterdam het bordeelverbod in, in een poging de prostitutie te onderdrukken. Dat leidde snel tot nieuwe benamingen: pension, kamerverhuur,
massagehuis. In de praktijk veranderde er niets; de wereld van de betaalde seks verdween alleen uit de openbaarheid. Achter en boven de winkels, cafés en
kleine bedrijven kreeg de prostitutie ook een plek in de Lange Niezel, zij het geen opvallende.
Omstreeks 1910 zat er op elk adres een buurtwinkel. Behalve voor alle levensmiddelen, kon men er terecht voor bedden, tapijten, schoenen, sigaren, stoffenverven
bij de 'Chemische Practische Stoomververij en Drukkerij' van R.Steij (al vanaf 1871) en de slager. Er waren drie cafés en een koffiehuis.
3 Monument uit de 17de eeuw of ouder met latere gevel onder klokvormige top met rollagen. Omstreeks 1910 is hier vleeshouwerij Kraft gevestigd.
4 Monument uit de eerste helft van de 19de eeuw met een gevel onder een rechte lijst.
6 Monument van ca.1800 met een gevel onder een rechte lijst met consoles en triglyfen.
7 Monument uit het tweede kwart van de 18de eeuw met halsgevel.
8 Monument uit het derde kwart van de 19de eeuw en ouder met gevel onder rechte lijst met consoles. In de vensters op de verdiepingen een empire ruitverdeling.
Vanaf ongeveer 1940 is hier café Wiener gevestigd, gedreven door Truus en Piet Panhorst, en daarmee waarschijnlijk het oudste bedrijf in de straat (2017).
9 Hier was van 1912 tot 1943 de joodse slager Van Praag gevestigd. Eén thuiswonend kind heeft de oorlog overleefd.
10 Het huis van vier burgemeesters. In het pand genaamd "In de Keysershoedt" woonde de regent Hendrick Boelens (1542-1603) en na hem Jacob Dircksz. de Graeff (1571-1638).11a Monument uit de 17de eeuw (huis) met een 18de eeuwse klokgevel. Twee vierpasvensters.
12 Monument uit de 17de en 19de eeuw. Het huis is 17de eeuws met een verbouwde 19de eeuwse pilastergevel en voorzien van een klokvormige rollagentop. Tot 1939 was hier de goud- en zilversmid Premsela gevestigd, die in dat jaar naar de Verenigde Staten emigreerde. Hij verkocht het pand aan Van Nieuwkerk die een slagerij had op nummer 14.
13 Monument uit de 17de eeuw (huis), 18de eeuw (gevel) en 19de eeuw (klokvormige rollagentop). In 1912 lijkt hier een zalenverhuurder te zitten. Een advertentie uit dat jaar laat weten dat hier elke woensdagavond om half negen gerepeteerd wordt door zangvereniging Voorwaarts.
14 Monument uit de eerste helft van de 19de eeuw met een gevel onder een rechte klossenlijst. Sinds 1809 was hier varkensslachter Frankemölle gevestigd. Omstreeks 1930 is de slagerij overgenomen door Johan van Nieuwkerk, de vader van Jacques van Nieuwkerk (1932) en de grootvader van de journalist Matthijs van Nieuwkerk (1960). In 1954 verkocht Johan van Nieuwkerk zijn slagerij aan G.Sijbrands. Jacques van Nieuwkerk blijft in de bovenwoning wonen tot 1962. In 1975 kreeg de slagerij weer een nieuwe eigenaar, Jan Venekamp. Hij kocht in de jaren zeventig zo'n 22 panden in deze buurt op waaronder Lange Niezel 5 en maakte er voornamelijk bordelen van. In het kader van de wet bibob heeft de gemeente naar zijn exploitatievergunning gekeken en geen onregelmatigheden kunnen vaststellen en omdat Jan Venekamp alle medewerking weigert wat betreft uitkopen zal hij nog wel enige tijd deze vorm van vleeshandel voortzetten.
15 Monument uit de 18de en 19de eeuw. Een vierraamshuis met originele etage-woningen en gevel onder rechte triglyfenlijst.
Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621), de oudste van vier kinderen van Peter Swibberts en Else Sweelinck (dochter van de Deventer stadschirurgijn mr.Johan Hendrickszoon
Sweelinck en Marie Snoick), kwam hier in 1564 met zijn ouders uit Deventer wonen. Zijn vader had hier een betrekking als organist van de Oude Kerk, toen nog Sint Nicolaaskerk
geheten, aanvaard. Jan Pietersz was veelvuldig in de kerk te vinden en leerde het organistenvak van zijn vader. Rond 1580 zal hij zijn vader als organist van de Oude Kerk
opvolgen. Hij was toen al verhuisd naar de Kalverstraat.
Café Populair, later café Monico was hier het oudste homocafé in Amsterdam, geopend tijdens de bezetting, in 1941. De meeste klanten noemden de kroeg 'Blonde Saar'
naar de eigenares Saar Heshof (1913-2003). Er kwamen ook Duitse klanten. Op 10 december 1943 verscheen er een artikel in het Nazi-blad De Storm, onder de kop "Wat een gezond volk schaadt,
dient uitgesneden." De schrijver noemt café Populair "een uitgesproken 'flikkerskroeg'. Achter in de zaak, waar het duister heerst, danst dit machtloos, mis’lijk
nageslacht, een vorm van openbare ontucht." Het artikel leidde tot een razzia, maar café Populair werd niet gesloten. Bij Monico kwamen 'gewone jongens':
een elektriciën, stratenmaker, bloemenverkoper. Later werd het vooral een café voor lesbiennes. In 2001 is het café vanwege huurschuld gesloten.
16 Monument uit de 18de en 19de eeuw, gevel onder rechte lijst. Vanaf 1852 was in het pand de Firma J.Kraan, 'Boek- en Kantoorboekhandel, boekbinderij, Hollandsche, Fransche en Engelsche Leesbibliotheek', gevestigd. Zij waren gespecialiseerd in pornografische literatuur. De leesbibliotheek heeft volgens Bibliopolis vanaf 1852 tot 1963 bestaan, met als eigenaren o.a.: M.Schuit (1874-1904), W.A.van Rooijen (1904-1937), J.C.van Gemeren (–1953) en H.J.J.Menting (1953-1963?).
17 In dit pand is in 1941 een rijwielhandel.
18 wordt in 1634 onderhands verkocht door Marten van Papenbroek, wiens kleindochter Alida in 1655 getrouwd is met Gerard Bicker een zoon van Cornelis Bicker, die op zijn beurt weer een zoon is van Gerrit Pietersz Bicker van nummer 22. Bij deze overdracht werd aangetekend dat hier 'de Gulde Boom in de gevel staet ende de gecroonde Anjoupijp uythanght'. Nummer 18 grenst evenals nummer 20 aan 22 door de vreemde verkaveling van dat huis.
20 Hier zijn in april 2017 de bovenwoningen gekraakt omdat deze langer dan een jaar leeg zouden hebben gestaan.
21 Monument uit de eerste helft van de 18de eeuw met halsgevel.
23 Monument uit de eerste helft van de 19e eeuw met gevel onder rechte lijst.
24 Monument uit 1646, gevel met doorlopende lisenen. De gevelsteen ’t Bolwerck en jaartalsteen 1646 zijn van latere datum. Gerrit Thomasz Bolwerck is in 1644
eigenaar geworden en heeft vermoedelijk het bestaande pand doen afbreken en herbouwen. Bij de aankoop van zijn perceel werd het huis aan de westzijde aangemerkt
als zijnde van Jacob Bicker.
In 1819 wordt er een nering gedreven door M.Isaacson, een "Brabandsche chocolaadfabrijkant" die op 17 November 1819 adverteerde chocolade te maken "zooals zij tot nog
toe in Holland niet bekend was".
25 Monument. In de kern vermoedelijk een 17de eeuws huis met een gevel in een mengsel van stijlen uit de tweede helft van de 19de eeuw en een 17de
eeuwse gevelsteen 't Gulden Kalf. Uit het 'inbrengstenregister' van de Weeskamer blijkt dat al in 1545 Hendrick Gerritsz Pecklap vanuit 't Gulden Kalf begraven wordt.
Op de gedetailleerde voorstelling is de dans om het Gouden Kalf weergegeven (Exodus 32:1-19). Mozes vertoefde op de berg Sinaï om van God de tien geboden
te ontvangen. Het duurde voor het volk onbegrijpelijk lang, men dacht hem nooit meer te zien. Daarom maakte men een afgodsbeeld, in de vorm van een gouden
kalf, waaraan men offers bracht. De mensen vierden feest en dansten om het gouden beeld. Toen Mozes uiteindelijk de berg afgedaald was en de uitzinnige
menigte zag, stond hij op het punt de 'tafelen der wet' ('de tien geboden') kapot te smijten. Het reliëf is gehakt naar een tot nu toe onbekende gravure.
Het reliëf is omgeven door een als touw gedraaide profielrand.
Na 1911 is hier de winkel in slagersgereedschappen en weegwerktuigen van Abraham Van Crevel (Rhenen, 3 maart 1884 – Sobibor, 14 mei 1943). Hij was getrouwd met
Mietje van Crevel-Visjager (Amsterdam, 25 februari 1888 – Sobibor, 14 mei 1943) en zij hadden een dochter Suze van Crevel (Amsterdam, 18 oktober 1926 – Sobibor,
14 mei 1943).
In december 2016 wordt het pand gekraakt vanwege lange leegstand. De voorzieningenrechter bepaalt in mei 2017 dat de krakers moeten vertrekken zodat de verbouwing,
inclusief herstel van de fundering kan beginnen.
27 Monument uit de 18de eeuw (klokgevel) en de 19de eeuw (fronton).
29 In 1925 was hier een schoenhandel gevestigd.
Centra begon in 1946 als Hollands eethuis, maar is in 1968 veranderd in een Spaans restaurant, nadat een aangewaaide Spaanse kok met groot succes,
naast de kotelet met sperziebonen, calamares en zarzuela was gaan serveren.
Luister naar Louis Davids met 'Leentje uit de Lange Niezel', een opname van 1927.