Naam: Bolwerk Oosterbeer
Adres: Jacoba Mulderplein
Bouwjaar: 1663
Opdracht: Gemeente Amsterdam

Bolwerk Oosterbeer is onderdeel van de Vierde Uitleg en de tegenhanger van bolwerk Westerbeer. Bij deze uitleg verdween de Sint Anthonisdijk als waterkering. De functie werd overgenomen door de stadswal. Bij dit bolwerk werd in de Singelgracht een waterkering, een beer, gemetseld. Hierdoor kon het water van het IJ, dat nog eb en vloed kende, niet via de vestinggracht het achterland overspoelen. Volgens geschiedschrijver Caspar Commelin waren ‘dertig maal hondert duyzent groote gebakken steenen’ gebruikt voor het bouwwerk.

Zoals gebruikelijk op de bolwerken stond hier ook een molen. Deze molen De Gooyer is de derde molen van deze naam en in 1663 hier opgebouwd. Omstreeks 1725 is de vermoedelijke standerdmolen vervangen door de huidige achtkante bovenkruier met stelling. Het is aannemelijk dat De Gooyer op zijn deze locatie geen stenen onderbouw had. De bekende afbeeldingen van stellingmolens in Amsterdam laten (bijna) allemaal molens zien met twee of drie verdiepingen onder de stelling, meestal geheel van hout, soms van steen.

De komst van de Oranje Nassaukazerne maakte dat de molen in de windluwte kwam te staan. Daarop besloot de gemeenteraad in 1814 de molen af te breken en iets verder weer op te bouwen. Op deze plaats, Funenkade 5, stond nog het onderstuk van een verdwenen stadsvuilwatermolen, die tussen 1759 en 1812 het water van de Nieuwe Vaart moest verversen. Nu staat molen De Gooyer nog steeds op deze plek, maar dat is niet meer op het bolwerk.

Met de ingebruikname in 2007 van de nieuwe tramroute van de Muiderpoort naar de Csaar Peterstraat werd bij tramhalte ter hoogte van de Hoogte Kadijk een afbeelding van het sterrenteken De Grote Beer in de trambaan gemaakt. Het is een kunstwerk van Lino Hellings en een verwijzing naar het vroegere bolwerk Oosterbeer. De gepolijste delen van het kunstwerk weerkaatsen ‘s avonds en ‘s nachts het licht van lantaarns en verkeer en lichten hierdoor in het donker op. De ‘sterren’ verwijzen elk ook naar de historie van de buurt. De sterren zelf zijn in de vorm van een miniatuur plattegrond van een stad met vijf bolwerken.