Petrus Josephus Hubertus (Pierre) Cuypers is geboren te Roermond op 16 mei 1827 en op 3 maart 1921 te Roermond overleden.
Pierre was de zoon van een kerkenschilder en groeide op in een omgeving waarin belangstelling voor kunst werd aangemoedigd.
Na zijn opleiding aan het Stedelijk College te Roermond vertrok hij in 1844 naar Antwerpen om er aan de Kunstacademie architectuur te studeren.
Hier kreeg hij les van Frans Andries Durlet, Frans Stoop en Ferdinand Berckmans, allen pioniers van de neogotiek in België.
In 1849 slaagt hij met vlag en wimpel waarna een rondreis volgt door het Duitse Rijnland, waar hij onder meer de in aanbouw zijnde Dom van Keulen bezoekt.

Hij keert terug naar Roermond, waar hij in 1851 tot stadsarchitect werd benoemd. En in 1852 richt hij met François Stoltzenberg het Atelier Cuypers-Stoltzenberg op, waar kerkelijke kunst en meubelstukken werden vervaardigd.
Cuypers is de eerste Nederlandse architect die zich verdiept in de constructie-eigenschappen van de gotiek en het ook aandurft die principes in de praktijk te brengen. Zo is hij de eerste architect sinds eeuwen die weer gemetselde gewelven toepast.
Geleidelijk wordt het decoratief toepassen van gotische vormen vervangen door de echte neogotiek waarbij de bouwkundige principes van de gotiek minstens zo belangrijk zijn als de vormen.
Mede door zijn eerder genoemde atelier voor kerkelijke kunst is Pierre Cuypers in staat om kerken te bouwen inclusief het interieur.
Cuypers had de tijd mee en na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853 zal de neogotiek snel de katholieke stijl bij uitstek worden.
Het resulteert in ontwerpen voor meer dan 100 kerken waarvan 70 daadwerkelijk gebouwd zijn. In eerste instantie beneden de grote rivieren maar zijn werk trekt ook de aandacht van de katholieke schrijver Joseph Alberdingk Thijm.
Zijn reclame voor Cuypers heeft tot gevolg dat de architect vanaf 1859 ook boven de grote rivieren gaat bouwen.
Nog even zijn levensloop afmaken: Pierre Cuypers trouwt in 1850 met Rosalia Vandevin uit Antwerpen. Ze krijgen twee dochters, maar moeder en de tweede dochter sterven aan tuberculose in 1855.
In 1859 trouwt Cuypers met Alberdingk Thijm's zuster Antoinette. Uit dit huwelijk worden 2 zoons en 3 dochters geboren, waaronder zoon Joseph.

Zijn Amsterdamse bouwwerken.
Kerk Onze Lieve Vrouwe Onbevlekt Ontvangen (Posthoornkerk 1860). Zijn inspiratiebron is voornamelijk de Roermondse Munsterkerk. Het is het eerste ontwerp van Cuypers met toren op de kruising. Hij "rekt" het ontwerp in de hoogte uit, zodat de kerk goed zichtbaar wordt tussen de vele omringende huizen.
Heilig-Hartkerk (Vondelkerk 1870). De Vondelkerk is wellicht de favoriete kerk van Cuypers zelf. Veel huizen in de directe omgeving zijn eveneens door Cuypers ontworpen en gebouwd. Hij heeft zich hier als hedendaagse projectontwikkelaar gemanifesteerd. De grote toren op de kruising is in 1904 door een brand verwoest en wordt door een ontwerp van zoon Jos Cuypers vervangen.
Sint-Willibrorduskerk buiten de Veste (1871 gesloopt 1970/1971). Een drie-beukige kruisvormige baseliek, gebaseerd op de gotische Ilde-de-France. Het eerste ontwerp dateert van 1864-1866. Het koor wordt in 1873 geopend, de dwarsbeuk pas in 1899. Het oorspronkelijke ontwerp kent 7 torens. In 1924 wordt er uiteindelijk slechts één gebouwd naar ontwerp van Jos Cuypers zoon Pierre jr.

Vondelfontein (Vondelpark 1873 gesloopt 1949. In 2009 is een reproductie teruggeplaatst)
Rijksmuseum (1876). Het Rijksmuseum bestaat uit een hoofdgebouw en diverse bijgebouwen en is een combinatie van meerdere stijlen: Renaissance (om uitdrukking te geven aan de tijd waaruit de meerderheid van de te exposeren kunstwerken afkomstig is), Romaanse stijl en uiteraard gotische en neogotische stijl. Tijdens de renovatie van het gebouw (2003-2013) is de verhullende pleisterlaag van het interieur verwijderd.
Het gebouw wordt veelal vanuit protestantse hoek "de kathedraal" genoemd.
Centraal Station (1881). Het gigantische gebouw van ruim 300 meter lengte moet als de nieuwe grote en grootse stadspoort van Amsterdam gelden. De keuze voor Cuypers als architect en bouwmeester is daarom niet verrassend.

H.H. Nicolaas en Barbara (De Liefde 1884 gesloopt 1990). Een drie-beukige neogotische kerk. In verband met teruglopend kerkbezoek gesloten en vervangen door een kleine kapel.
Sint-Dominicuskerk (1884). Een drie-beukige kruisvormige baseliek, waarbij Cuypers in het ontwerp stevig heeft moeten woekeren met de zeer beperkt beschikbare ruimte. Cuypers laat zich in het ontwerp leiden door de Italiaanse gotiek. De toren is nooit afgebouwd, omdat de bouwvergunning hiervoor werd geweigerd.
Maria Magdalenakerk (1889 gesloopt 1968). Een drie-beukige kruisvormige baseliek met een toren op de kruising. In verband met teruglopend kerkbezoek gesloten en vervangen door een kleine kapel.
Vondelstraat woonhuizen op nr.3-7 (Vondelhoven) afgebroken voor Marriot-hotel, nr.36-40, nr.41 (Bierhuis Vondel, voor bierbrouwer Heineken), nr.75 (Nieuw Leyerhoven) en nr.77-79 (tot 1894 zijn eigen woonhuis).

Familie.

De directe opvolger van Pierre Cuypers is zijn eigen zoon, Josephus Theodorus Joannes (Jos) Cuypers (1861-1949). Gezamenlijk werken ze aan talloze gebouwen.
Wanneer Pierre Cuypers in 1894 vanuit Amsterdam weer terugkeert naar Roermond, neemt Jos de leiding in Amsterdam over.
Hoewel Jos als architect is gevormd op de Polytechnische Hogeschool in Delft houdt ook hij stevig vast aan de neogotiek, ten minste tot zijn associatie met architect Jan Stuyt in 1900, waarna meer en meer neoromaanse werken worden gerealiseerd.
Amsterdamse bouwwerken van Jos Cuypers:
Oud Leyerhoven (1884) Vondelstraat 31 tesamen met Pierre Cuypers.
Gebouw Onderlinge Vereeniging van Veehouders (1895) Weteringschans 81-87.
Oude Hoogstraat 2 (1902) woon/winkelpand tesamen met Jan Stuyt.
Rozenkranskerk (1908) Jacob Obrechtstraat 28-30 tesamen met Jan Stuyt.
Effectenbeurs (1909) Beursplein 5.

De zoon van Jos die eveneens architect wordt heet (uiteraard) Pierre. Pierre Jean Joseph Michel Cuypers jr. (Hilversum, 11-07-1891 - Amsterdam, 04-1982) werkt in expressionistische stijl. Hij associeert zich in 1920 met zijn vader.

Ook neef Eduard Gerardus Hendricus Hubertus Cuypers (1859-1927) treedt in de voetsporen van zijn beroemde oom. Eduard krijgt er zijn sterk op de praktijk gerichte opleiding op het bureau van zijn oom Pierre Cuypers, waar zijn eigen vader werkzaam is. Hij start in 1881 een eigen architectenbureau in Amsterdam. Door de economische groei en zijn vele goede contacten in het bedrijfsleven krijgt hij veel ontwerpopdrachten voor kantoren, winkelpanden, tentoonstellingen en woonhuizen. Ed.Cuypers geeft bovendien vooraanstaande architecten als J.M.van der Mey, P.L.Kramer en M.de Klerk gelegenheid tot verdere scholing op zijn bureau. Zijn stijlontwikkeling is terug te vinden in zijn werk, dat in de beginperiode vooral in de neorenaissancestijl en Jugendstil is opgetrokken. Een vroeg voorbeeld hiervan in Italiaanse trant is het woonhuis aan de Nicolaas Witsenkade in Amsterdam (1891). In zijn eerste jaren als zelfstandig architect is Eduard Cuypers lid van het genootschap Architectura et Amicitia, dat vernieuwing in de architectuur voorstaat. Naar voorbeeld van Pierre Cuypers produceert Eduard met zijn bureau vele kunstnijverheidsproducten, waaronder meubels, lampen en glasserviezen. Daarnaast geeft hij vanaf 1902 een eigen tijdschrift uit, 'Het huis Oud en Nieuw'. Hierin poneert hij zijn ideeën over architectuur en kunstnijverheid en publiceert hij een groot deel van zijn werken.
Geleidelijk doet de Nieuwe Kunst haar invloed gelden in zijn werk, wat te zien is aan zijn eigen woonhuis en kantoor in de Jan Luyckenstraat (1898-1899) en het kantoorgebouw voor het Algemeen Handelsblad aan de Nieuwezijds Voorburgwal (1902-1903).
Het bureau van Ed.Cuypers wordt gezien als de oorsprong van de Amsterdamse School omdat de aanvoerders van deze stijl, Michel de Klerk, Joan van der Mey en Piet Kramer, allen op zijn kantoor gevormd waren. Ook Berend Tobia Boeyinga, een van de belangrijkste volgelingen van de Amsterdamse School, werkte enige tijd voor Cuypers. Naast de architecten die verbonden zijn met Amsterdamse School is ook Charles Estourgie zijn carrière begonnen op het kantoor van Cuypers.
Amsterdamse bouwwerken van Eduard Cuypers:
Jan Luijkenstraat 2 (1898) eigen woning en kantoor.
Spui 10 voor meubel- en tapijtmagazijn H.F.Jansen & Zonen.
Nieuwezijds Voorburgwal 234-240 voor Algemeen Handelsblad.
Hobbemastraat 22 voor Veiligheidsinstituut.
Na Eduard's' overlijden is zijn kantoor door anderen voortgezet. De huidige naam is 'a/d Amstel Architecten' en zij zijn gevestigd aan de Keizersgracht 169.

Opleiding en hulp.
Het is natuurlijk onmogelijk voor een architect met zoveel opdrachten als Pierre Cuypers om alles zelf te volgen en begeleiden.
Zodoende heeft hij vele beginnende en gevorderde architecten in dienst die op de bouwplaatsen aanwezig zijn en daar de vragen oplossen.
Veel van deze architecten beginnen vroeger of later voor zichzelf en velen doen dit in het zuiden of oosten van het land.
Architecten die regelmatig of incidenteel wat in Amsterdam bouwen zijn:
K.P.C.de Bazel (o.a. huidige gebouw De Bazel in de Vijzelstraat),
A.C.Bleijs (o.a. Sint-Nicolaaskerk, Prins Hendrikkade),
Evert Margry (o.a. Sint-Bonifatiuskerk 1984 gesloopt, Kastanjeplein),
C.H.Peters (o.a. voormalig Hoofdpostkantoor nu Magna Plaza, Nieuwezijds Voorburgwal),
Jan Stuyt (o.a. Gerardus Majellakerk, Ambonplein).

Meer lezen:
Atelier Cuypers-Stoltzenberg: Onze Lieve Vrouwe Kerk; Maria Magdalenakerk;
Bazel, de, K.P.C.
Bleijs, A.C.
Cuypers, Eduard Gerardus Hendricus Hubertus (Ed.): Keizersgracht 452; Kloveniersburgwal 47
Cuypers, Josephus Theodorus Joannes (Jos): Hobbemastraat 20; Maria Magdalenakerk; Sint-Willibrorduskerk buiten de Veste
Cuypers, Petrus Josephus Hubertus (Pierre): Sint-Willibrorduskerk buiten de Veste; H.H. Nicolaas en Barbara; Maria Magdalenakerk
Cuypers, Pierre Jean Joseph Michel jr.: Sint-Willibrorduskerk buiten de Veste
Klerk, de, Michel
Kramer, Piet
Margry, Evert
Meij, van der, Joan
Peters, C.H.
Stuyt, Jan

Voor het laatst bewerkt: