Naam: Peek & Cloppenburg
Adres: Dam 20
Architect: A.J.Joling
Bouwtijd: 1917
Opdracht: Peek & Cloppenburg

Peek & Cloppenburg is in 1869 in Rotterdam opgericht door de Duitse kooplieden Johann Theodor Peek en Heinrich Anton Adolph Cloppenburg. De familie Peek was tot de jaren 1990 actief in het bedrijf. De Nederlandse tak van Peek & Cloppenburg is sinds 1998 voor honderd procent eigendom van de in Duitsland wonende Harro Uwe Cloppenburg, die tevens eigenaar is van de Duitse P&C West-groep en Anson's met hoofdkantoren in Düsseldorf. In 1997 introduceerde Peek & Cloppenburg een nieuwe winkelformule in Nederland, vanwege tegenvallende kledingverkopen. Negen grote Peek & Cloppenburg filialen werden omgebouwd tot Anson's. Hier werden internationale merken verkocht tegen concurrerende prijzen. Negenentwintig kleinere filialen werden verkocht aan het Zwitserse Vögele. In november 2000 kondigde Peek & Cloppenburg aan 18 filialen te sluiten. Drie Anson's vestigingen (Groningen, Den Bosch en Breda) werden hierbij overgenomen door Vendex KBB, die ze ombouwde naar filialen van De Bijenkorf.

Het eerste Amsterdamse filiaal werd in 1885 geopend op de Nieuwendijk. Aanvankelijk hield men zich bezig met de verkoop van ‘uitsluitend heeren- en kinderkleedingstukken’, waarbij ‘kinderen’ overigens alleen ‘jongens’ inhield. In 1917 volgde de verhuizing naar de Dam, waar tussen Kalverstraat en Rokin een splinternieuw kledingpaleis was gebouwd door architect Anton J.Joling. De bouwgrond was in het bezit van Maatschappij De Dam, eigenares van dertien percelen aan de Dam, het Rokin en de Kromelleboogsteeg. Peek en Cloppenburg namen de Maatschappij over. Deze onderneming hield zich hierna bezig met de verwerving van verdere bouwgrond, met de opbouw van het nieuwe winkelgebouw en daarna met de exploitatie van dit gebouw. Hierbij hoorde ook de verhuur als kantoorruimte van de twee bovenste verdiepingen. Op zolder waren ateliers van Peek & Cloppenburg. Sinds 1991 is dit deel van het gebouw in gebruik bij het wassenbeeldenmuseum Madame Tussaud. Dat zat eerder, vanaf 1970, in Kalverstraat 156 en gebouw Helios op het Spui.
In 1969 werd het gebouw verrijkt met een passage, die in 1983 weer werd gesloten en bij de winkel getrokken.

Het Algemeen Handelsblad was in 1917 gematigd positief over het gebouw: ’De Dam begint langzamerhand op streek te komen. Wij hadden heel veel wel graag anders gezien als 't geworden is, maar 't loopt nu eenmaal zooals 't loopt, de bebouwing wordt voor een groot deel bepaald door de behoeften en door de energie van de ondernemers, ten spijt van de Raadhuis- Dam- en andere commissies, én, 't oude heerlijke Raadhuis zal daar toch altijd blijven staan als een monument van Hollandsche grootsche schoonheid, waar geen modern bouwsel tegen op kan. Ook het nieuwe gebouw van Peek en Cloppenburg niet, hoezeer ook de architect, de heer Joling, met loffelijken ijver ernaar gestreefd heeft in zijn ontwerp een beeld te geven van de stoere kracht van het hedendaagsch bedrijf, dat de leidende kracht is van al wat deze tijd voortbrengt.’

Architect Joling liet ter versiering gevelstenen aanbrengen die de namen bewaren van de vele daar gesloopte huizen of de daarin gevestigde bedrijven alsmede symbolische voorstellingen. Het beeldhouwwerk is uitgevoerd door Kees Smout.
Vanaf de Kalverstraat zien we op de gevelstenen achtereenvolgens een haas, een draak, een reiger, een (gouden) leeuw, een Engelse dog, een (rode) leeuw, de Sneeker Waterpoort, drie hammen, een wakkere hond, het silhouet van de Hendrick de Keyserhuizen aan de voormalige Beurssteeg, de Stadspaardenstal, 't Bierdragersgilde in de vorm van twee bierdragers, ‘Waagdragers Welvaren’, en een ossenkop.

De voormalige hoofdingang aan de Dam is links en rechts versierd met beeldhouwwerk van de moederaarde in bloementooi, daarnaast de lente en zomer en bij de slapende aarde de herfst en winter. De middenpartij daarboven toont in het middenpaneel handweven, verven, schuren en keuren. Op de zijpanelen zijn de moerbei met zijderups en de eik met rups en spin als spinnende dieren afgebeeld. Op de hoeken van de Dam is de Ramskop als symbool voor de wol, het voornaamste materiaal voor de kledingindustrie terug te vinden.
Op de hoeken van het gebouw, op balkonhoogte, staan de vier oude werelddelen afgebeeld als de vier winden: noord-oost-zuid-west. Aan de Kalverstraat (noord): Noordpoolvaarders voor Europa; aan het Rokin (oost): Japan voor Azië; eveneens aan het Rokin (zuid): Marokkanen en Berbers voor Afrika; en aan de Kalverstraat (west): Indianen voor Amerika.

In het reliëf in het fronton is Holland afgebeeld ten tijde van de stichting van het gebouw. In het midden de Nederlandse Maagd, Holland gewapend neutraal voorgesteld door een jonge vrouw met Noord-Hollandse kap en gewapend met een lans in de rechterhand terwijl ze de linkerhandpalm toont als teken van neutraliteit. Rechts van haar: liefdadigheid, barmhartigheid of naastenliefde, de ontvangst van vluchtelingen. Een vrouw laaft de gebonden vredesengel. Links van haar: handel en industrie, die zo goed als mogelijk is, worden beoefend: Hermes met wevende vrouw.

Aan de Rokinzijde zijn op de kraagstenen van de voormalige kantooringang een leeuw voor kracht en een slang voor listig en voorzichtigheid afgebeeld, de twee hoofddeugden van de handel. Wat hoger in de gevel drie reliëfs: De lier van Apollo en de staf van Hermes in laurier en eikentakken. Apollo was misnoegd over het gedrag van zijn jongere broer Hermes. Deze had afgedwaalde schapen gestolen uit de kudde van Apollo en wilde hem straffen. Maar toen hij Hermes hoorde spelen op zijn lier, raakte Apollo zo verrukt van het geluid, dat hij hem de straf kwijtschold in ruil voor het instrument. In 't bijzijn van zijn vader Zeus wordt de lier, gemaakt door Hermes, verhandeld en verruild voor de staf van Apollo. In het middenpaneel wordt de ruil beklonken.