Raampoort
Klik op een foto voor een grote afbeelding en meer info.
raampoort raampoort raampoort raampoort

Naam: Raampoort
Adres: Marnixstraat
Bouwjaar: circa 1648
Opdracht: Gemeente Amsterdam

De Raampoort was een poortdoorgang in de stadsmuur ter hoogte van de huidige kruising Marnixstraat-Bloemgracht aansluitend aan het bolwerk Rijkeroord. Hier was in 1611 bij de aanleg van de wal een doorvaart gemaakt, de Bullebaksluis. Het poortje is omstreeks 1648 gebouwd en al in 1672 weer dichtgemetseld vanwege de dreiging van een aanval door Franse troepen. Toen werd ook de Raembrugh, een ophaalbrug met veel aanbruggen, over de Buitensingelgracht geslecht. In 1673 werd de poort weer heropend, maar de brug kwam pas aan het einde van de 18de eeuw weer tot stand. Tot die tijd moest men zich met een pontje laten overzetten.

raampoort raampoort raampoort

In 1844 was de poort bouwvallig en werd gesloopt. Ze werd vervangen door een barrière met een stenen wachthuisje voor de ambtenaren van de accijnzen. Tegelijkertijd werd gewerkt aan de renovatie van de brug. Het is voor die tijd een behoorlijk lange brug: ze is 87 meter lang en zeven meter breed. Door ter plekke dammen aan te leggen kan de brug ingekort worden tot 42 meter. Het ontwerp voor die brug uit 1860 met stenen pijlers en ijzeren liggers is afkomstig van Jan Galman.

raampoort portierswoning raampoort raampoort raampoort

Omstreeks 1875 wordt de Singelgracht tussen de Raampoort en Rijkeroord rechtgetrokken. De terreinen worden verkocht aan de Amsterdamsche Vereeniging tot het Bouwen van Arbeiderswoningen.
De Raampoort was een belangrijke doorgang voor arbeiders naar de buiten de stad gelegen lakenramen (droogrekken voor de lakenindustrie).

raampoort raampoortbrug raampoortbrug raampoortbrug

Naam: Raampoort (brugnummer 165)
Adres: Tweede Hugo de Grootstraat
Architect: Jo van der Mey; Dirk Sterenberg
Bouwjaar: 1914; 1969
Opdracht: Dienst PW Amsterdam; Dienst PW Amsterdam

De brug van 1860 voldeed omstreeks 1913 niet meer door een steeds verder toenemende verkeersdruk. De Dienst der Publieke Werken (PW) werd gevraagd om een ontwerp voor een nieuwe bovenbouw voor de brug. Deze werd rond 1914 gebouwd naar ontwerp van de bruggenarchitect van dienst Jo van der Mey. In 1931 werd een nieuw verkeersplan gepresenteerd ‘Voorloopig schema van verkeersverbeteringen in de binnenstad’. In dit plan is een doorvoerweg verwerkt die over deze brug komt vanuit de Tweede Hugo de Grootstraat en verder gaat via een (nog te maken) doorbraak in de Jordaan naar de Reestraat en verder. Het plan kon kennelijk de handen niet op elkaar krijgen en werd op de lange baan geschoven.

waterplastiek waterplastiek waterplastiek

In 1969 werd het plan echter afgestoft en de Raampoort vernieuwd. Ten noorden van de 'Van der Mey'-brug wordt een nieuwe betonnen brug aangelegd, die beter aansluit op de Tweede Hugo de Grootstraat. Als de brug gereed is wordt de oude afgebroken. Het zuidelijk landhoofd aan de stadszijde blijft daarbij bewaard en wordt terras. Het ontwerp is wederom afkomstig van de Dienst PW, waar dan Dirk Sterenberg werkt. Sterenberg liet zich op zijn beurt inspireren door Piet Kramer, de architect die de schakel vormt tussen Van der Mey enerzijds en Dick Slebos en Sterenberg anderzijds. De brug vertoont tekenen van de Amsterdamse School bouwstijl van Kramer, zoals de combinatie baksteen/natuursteen, gemetselde balustrades die verspringen, donjonachtige hoeken en de ijzeren leuningen/balustrades, die laatste dan wel met een moderne vormgeving. Sterenberg was ook verantwoordelijk voor het ontwerp van de naamplaat en het zeshoekige zitelement. Sterenberg werkte voor deze 30 meter brede brug (de standaardmaat destijds voor deze bruggen in Amsterdam) samen met kunstenaar Herman van der Heide. Van zijn hand zijn de metalen leuningen/balustrades van metaalplaat en een waterplastiek.
Protestacties van Jordaanbewoners en andere organisaties doen de gemeente in 1972 besluiten de doorbraak in de Jordaan definitief af te blazen. Een alternatief werd gevonden door het verkeer langs de Rozengracht, Nassaukade, Tweede Hugo de Grootstraat, Jan van Galenstraat naar de Ringweg A10 te geleiden. Het gevolg werd dat er een brede brug ligt voor een bescheiden verkeersaanbod. De verkeersstroom verminderde verder na de aanleg van de binnenring waarbij de Marnixstraat eenrichtingsverkeer werd.

terras naatje naatje naatje eendracht

In 2006 werd het terras naast de Bullebaksluis (brug in Marnixstraat over Bloemgracht) en Raampoort gerenoveerd waarbij de niet goed werkende waterplastiek van Herman van der Heide verdween. Een jaar eerder was hier al het nieuwe Naatje van Hanna Mobach geplaatst. Het is een bronzen beeld van een vrouwenfiguur waarvoor de Amsterdamse Marja Meijer model stond. Op de sokkel staat de volgende tekst: ‘Naatje, Op 15 mei 1975 ter ere van Amsterdam 700 weer thuisgebracht’. Links op het voetstuk staat de handtekening van de kunstenaar: ‘Hanna '75’. Het kunstwerk heeft van 1975 tot 2003 op het Rokin gestaan nabij de Wijde Kapelsteeg. Het werd in verband met de bouwwerkzaamheden voor de Noord-Zuidlijn opgeslagen. In 2008 heeft het beeld tijdelijk in het Tweede Marnixplantsoen gestaan. Naatje is de opvolgster van het beeld op het Nationaal Monument Vrouwe Eendracht uit 1856 op de Dam. Dit beeld kende vele gebreken en werd daarom Naatje genoemd.

Meer lezen:
Amsterdam ommuurd (muren, poorten en bolwerken)
Bolwerk Rijk
Bolwerk Rijkeroord
Heide, van der, Hermanus Jan (Herman)
Mey, van der, Joan Melchior (Jo)
Mobach, Johanna Frederika (Hanna)
Sterenberg, Dirk
Vrouwe Eendracht (Naatje)

Voor het laatst bewerkt:

Bronnen:
wikipedia.nl
De naam van onze straat, J.A.Wiersma
Buitenkunst Amsterdam
Stadsarchief Amsterdam